Ontwikkelingen

Maatschappelijke Ontwikkelingen

Een ketenarchitectuur die de migratieketen in staat stelt om snel te kunnen inspelen op maatschappelijke ontwikkelingen en daaropvolgend beleid is van groot belang. Deze moet dusdanig zijn ingericht dat het in ieder geval niet belemmerend werkt op de benodigde flexibiliteit. Bijvoorbeeld wanneer er nieuwe groepen instromen; wanneer men van één naar meerdere aanmeldcentra zou willen overgaan of wanneer men een deel van het aanmeldproces in het buitenland zou willen kunnen ondersteunen. In meer algemene zin is er ook een verandering waar te nemen in het maatschappelijk debat anno 2022. Kort gezegd lijkt een einde te komen aan de verzakelijking van het openbaar bestuur en komt het belang van het individu in relatie tot de overheid meer voorop te staan. Ook heeft de kennis en kunde in de informatietechnologie in het laatste decennium grote sprongen gemaakt. Daar willen we ons voordeel mee doen deze kennis toepassen in de manier waarop de informatiesystemen het migratieproces gaan ondersteunen. Bijna elke vreemdeling heeft tegenwoordig beschikking over smartphones en andere moderne technologieën. Toch benaderen we de vreemdeling vanuit de migratieketen vooral nog op papier.

De migratieketen komt met regelmaat uitgebreid in de media. Publieke opinie forceert hierbij soms besluitvorming. Denk hierbij aan enkele sterk gemediatiseerde casussen. Of aan de berichtgeving over de recente opvangcrisis en de instroom van de Oekraïense ontheemden. Migratie in het maatschappelijke debat roept veel emotie en discussie op met vaak erg tegengestelde meningen. Beide sterke stemmen in het maatschappelijke debat worden meegenomen in het (door)ontwikkelen van nieuw beleid en wetgeving wat door de migratieketen uitgevoerd wordt. De migratieketen moet snel en wendbaar kunnen reageren op nieuwe ontwikkelingen en deels daaruit voortkomende vormen van beleid.

Politiek bestuurlijke Ontwikkelingen

Grenzen en veiligheid

In de periode 2022-2026 zal Nederland een zestal Europese verordeningen moeten implementeren. Het gaat hierbij om zowel de realisatie van nieuwe voorzieningen (EES, ETIAS en alle componenten in het kader van de verordening interoperabiliteit) als grootschalige aanpassingen op bestaande voorzieningen (EURODAC, SIS en VIS). Met de implementatie van de Europese verordeningen wordt nagestreefd dat illegale migratie beter bestreden kan worden, de veiligheid binnen het Schengengebied vergroot wordt en het grensproces beter wordt gefaciliteerd. De Nederlandse overheid heeft deze doelstellingen omarmd met inachtneming van de nodige waarborgen voor o.a. gegevensbescherming en fundamentele rechten van de reiziger/ vreemdeling/ migrant.

De invoering van deze Europese Verordeningen heeft een grote impact op een groot deel van de ketenpartners van de migratieketen. Daarnaast kunnen deze Europese voorzieningen bevraagd worden door partijen van buiten de migratieketen, voor opsporings-, rechtshandhavings- en veiligheidsdoeleinden.

De keteninformatievoorziening die nodig is voor het aansluiten op deze Europese verordeningen is integraal onderdeel van deze ketenarchitectuur. Dit dus inclusief het gebruik door andere, niet-migratieketenpartijen.

Regeerakkoord

Het Coalitieakkoord “Omzien naar elkaar, vooruitkijken naar de toekomst” is op 15 november 2021 gepresenteerd en bevat de belangrijkste plannen voor de huidige kabinetsperiode. Het beoogt een “rechtvaardig, humaan en effectief asiel- en migratiebeleid”. Doel is meer “grip op migratie”, gestoeld op twee pijlers: het verbeteren en versterken van legale migratie en parallel het beperken van irreguliere migratie, bestrijden van overlast en misbruik en het bevorderen van terugkeer bij onrechtmatig verblijf. Voor een samenvatting van de maatregelen uit dit regeerakkoord die relevant zijn voor de migratieketen verwijzen we naar het eerste hoofdstuk uit ‘De staat van Migratie 2022’ . Ontwikkelingen in het migratiedomein volgen elkaar echter in hoog tempo op. De machtswissel in Afghanistan, instroom van Oekraïners, de Opvangcrisis, Asieldeal en Spreidingswet zijn allemaal voorbeelden van ontwikkelingen uit het laatste jaar, welke niet of onvolledig in het regeerakkoord zijn meegenomen. Dit zal ook na publicatie van deze ketenarchitectuur blijven doorgaan.

In de ketenarchitectuur houden we dan ook vooral rekening met de onderliggende trends en bijbehorende gevolgen hebben op de keteninformatievoorziening.

Veranderopgave Migratieketen (EY)

Op 20 mei 2021 heeft EY de Eindrapportage Doorlichting Vreemdelingenketen opgeleverd. Hierin is primair gekeken naar de organisaties die in het asieldomein werkzaam zijn. Dit rapport is aanleiding voor de gezamenlijke veranderopgave migratieketen. Deze heeft als doel te komen tot “een robuuste en toekomstvaste migratieketen die in staat is om fluctuaties in het asiel- en migratiedomein succesvol op te vangen”. “Hiervoor is het nodig dat de samenwerking binnen de keten wordt gestroomlijnd, er een heldere rolverdeling en sturing is ingericht en de efficiëntie en wendbaarheid van de keten worden vergroot”. En hierbij dient “het gezamenlijk belang, waar nodig, boven dat van de individuele ketenpartner te worden gesteld”. Aldus het plan van aanpak veranderopgave migratieketen ,ref>Ministerie van Justitie en Veiligheid, „Plan van aanpak Veranderopgeve Migratieketen,” Den Haag, 2022.</ref>.

Dit project loopt nog. Uiteindelijk resulteert het, naast de nodige verbetervoorstellen, in een nieuw Ketenplan Migratieketen. Als opvolger van het Ketenplan 2018-2022. Wel al geformuleerd zijn de maatschappelijk opgave voor de migratieketen en (concept-) ketendoelen.

Maatschappelijke Opgave (waarom)

Wij staan voor een zorgvuldige, menswaardige en rechtvaardige behandeling van iedere migrant die naar Nederland komt. Dat je als migrant weet waar je aan toe bent in ons land, binnen de mogelijkheden die er zijn. En dat duidelijk is wat er van je verwacht wordt: als je hier bent en mag blijven, maar ook als je moet vertrekken. We hebben hierbij oog voor de belangen en zorgen van migranten, en van onze samenleving. Dat is wat ons drijft om dag in dag uit met elkaar samen te werken.

Ketendoelen (wat)

Om onze maatschappelijke opgave te realiseren hebben wij een viertal gezamenlijke ketendoelen geformuleerd. In onderstaande doelen wordt geen onderscheid gemaakt tussen regulier en asiel. Het doel over de opvang is beperkt tot migranten die daar recht op hebben.

• We zorgen voor een zorgvuldig en rechtvaardig verloop van de procedure: van het toetsen van de identiteit en aanvraag, tot verblijf of vertrek. Wij zijn er samen verantwoordelijk voor om dit binnen de termijnen te realiseren die hiervoor staan.
• We zorgen voor eenduidige en heldere informatie over procedures, opvang, verblijf of vertrek en wat dit voor migranten, de keten en de samenleving betekent.
• We zorgen voor een menswaardige en veilige opvang voor iedere migrant die hier recht op heeft, ook ter voorbereiding op integratie of terugkeer. Hierbij hebben wij specifieke aandacht voor de meest kwetsbare groepen.
• We dragen bij aan de veiligheid van de samenleving en gaan onrechtmatig verblijf en niet-gereguleerde migratie in en naar Nederland tegen.

Deze doelen maken wij meetbaar door middel van indicatoren.

Ontwikkelingen en behoeften bij Ketenpartners

Businessuitdagingen bij de ketenpartners

Hier geven we een synthese van de in 2022 bij de ketenpartners opgehaalde business-uitdagingen, welke relevant zijn voor de ketenarchitectuur. Dit zijn:

• uitdagingen op middellange of lange termijn (3-10 jaar of meer);
• uitdagingen die voor meerdere ketenpartners en/of de keten relevant zijn;
• uitdagingen met impact op de keteninformatievoorziening;
• uitdagingen die voldoende significant zijn.

Ad 1. Op moment van schrijven is er een opvangcrisis. Eerder dit jaar was er de instroom van Oekraïense vluchtelingen. Voor deze ketenarchitectuur kijken we op iets langere termijn. Dan is de bijbehorende uitdaging dus het als keten goed kunnen omgaan met schommelingen in instroom qua aantal en aard van de vreemdelingen.

Ad 2. Niet alle ontwikkelingen bij ketenpartners hebben ook impact op de keten. Soms gaat het enkel over de interne bedrijfsprocessen of informatievoorziening. Bijvoorbeeld een personeelstekort bij een bepaalde ketenpartner. Maar wanneer die ketenpartner dit wil oplossen met meer informatie van andere ketenpartners, self-service of robotisering en hiervoor meer en/of andere gegevens uit de keten nodig heeft, kan het wel een relevante ontwikkeling voor de keten zijn.

Ad 3. Niet iedere ontwikkeling die impact heeft op de keten heeft ook impact op de keteninformatievoorziening. Dit is enkel het geval indien de ketenvoorzieningen of de informatiestromen tussen de ketenpartners aangepast dienen te worden. Sommige ontwikkelingen zijn ook nog niet concreet genoeg. Bijvoorbeeld de wens om ‘meer grip op migratie’. Pas wanneer deze concreter is, kan gekeken worden wat de impact is op de keteninformatievoorziening.

Ad 4. Als laatste moet de impact op de keteninformatievoorziening ook nog significant, dwz. groot genoeg, zijn. Een kleine wijziging in gebruik van gegevens heeft weliswaar een impact op de gegevensuitwisseling in de keten. Maar wanneer deze ontwikkeling verder geen structurele impact op de keteninformatievoorziening heeft is deze niet relevant voor de ketenarchitectuur.

Zie verder het overzicht van businessuitdagingen bij de ketenpartners.

Technologische uitdagingen bij de ketenpartners

De technologische ontwikkelingen bij de verschillende ketenpartners lopen niet zo ver uiteen. Zo zijn de beweging naar modernere koppelvlakken (API’s); Een sterke beweging naar de cloud; hanteren van moderne architectuurparadigma’s en datagedreven werken bij vrijwel alle ketenpartners actueel.

Zie verder het overzicht van de belangrijkste technologische ontwikkelingen bij de ketenpartners en de impact ervan op de ketenarchitectuur.