In de migratieketen wordt keteninformatievoorziening nog vaak benaderd als het automatiseren van een keten, een stroom van (papieren documenten met) gegevens die van de ene naar de andere ketenpartner gestuurd moesten worden.
Nu het digitaliseren van de bestaande papieren stromen wel min of meer bereikt is, is het tijd voor een volgende stap, waarin de keteninformatievoorziening (dwz. de ketenvoorzieningen en de informatieuitwisselingen) van de keten meer het karakter krijgt van een virtueel informatieplatform dat (gegevens)diensten biedt die ketenpartners kunnen gebruiken in het realiseren van de eigen processen, diensten en systemen. Door gebruik te maken van de diensten van dit virtuele informatieplatform, kunnen ketenpartners sneller en makkelijker systemen en processen realiseren.
Hierbij bedoelen we nadrukkelijk niet één technisch platform voor alle ketenpartners, maar een virtuele verzameling van gegevensdiensten die door de ketenvoorzieningen, ketenpartners en derden worden aangeboden. Door gebruik van moderne uitwisselingsstandaarden, maakt het niet meer uit waar de diensten gerealiseerd worden om ze gezamenlijk te kunnen gebruiken. Ook standaarden en voorzieningen op overheidsniveau bieden functies en standaarden die hergebruikt kunnen worden. Zie de standaardenlijst van het forum standaardisatie of de Generieke Digitale Infrastructuur (GDI).
Vanuit het perspectief van een ketenpartner verschuift het paradigma van de keteninformatievoorziening hiermee van het verplicht aansluiten op ketenvoorzieningen naar het verzamelen en aanbieden van functionaliteit en gegevens om op door te bouwen. Door als ketenpartner volgens dit paradigma te werken en daarmee gebruik te maken van generieke en elkaars gegevens, wordt ook, min of meer vanzelf, de samenwerking in de keten verbeterd.
De aandacht in de ketensamenwerking verschuift als gevolg van dit thema van het digitaliseren van gegevensstromen (per interactie gegevensstromen analyseren en digitaliseren) naar het standaardiseren van gegevens (proactief gegevens definiëren/standaardiseren en beschikbaar stellen aan ketenpartners).
Het doel ‘kostenefficiënte keteninformatisering’ heeft een andere kleur. Heel belangrijk, maar wellicht zo voor de hand liggend dat het niet rechtstreeks uit de gesprekken naar voren is gekomen.
Onderstaande figuur toont schematisch de principes bij dit thema (zie de legenda voor uitleg).
Principes onder dit thema
Onder dit thema vallen de volgende principes. Elk principe wordt kort toegelicht in termen van rationale, implicaties en aandachtspunten.
4A
De keten maakt optimaal gebruik van overheidsbrede afspraken, standaarden en voorzieningen
Toelichting
De migratieketen is geen eiland, maar speelt een rol in een breder netwerk van (overheids)partijen. Diverse partners uit de migratieketen maken deel uit van één of meerdere andere ketens. Binnen en buiten het justitiedomein. Daarom is het van belang dat overheidsbrede afspraken, standaarden en voorzieningen optimaal door de keten en de ketenpartners hierin hergebruikt worden. Deze afspraken, standaarden en voorzieningen zijn er niet voor niets. Het scheelt eigen beheer en verhoogt de interoperabiliteit buiten de keten en het vereenvoudigt het overleg tussen ketenpartners.
Rationale
Volgens het subsidiariteitsbeginsel worden er enkel zaken op keten- of rijks- of overheidsbreed niveau geregeld als dit niet doelmatig ook op het niveau van de individuele organisatie, keten of rijksniveau geregeld kan worden. We kunnen er dus van uitgaan dat de overheidsbrede en andere ketenoverstijgende afspraken, standaarden en voorzieningen (in die volgorde) weloverwogen zijn gekozen. Het is daarom ook logisch om ze te gebruiken.
Implicaties
De lijst met GDI-voorzieningen, standaardenlijst van forum standaardisatie en verdere overheidsbrede afspraken (zie NORA Online) worden in de migratieketen toepast volgens het comply-or-explain principe. Voorbeeld: digikoppeling, landelijke API-strategie, Mijnoverheid berichtenbox, eHerkenning, Diginetwerk,…
We gebruiken zoveel mogelijk breed aanvaarde open standaarden.
Aandachtspunten
4B
De keten maakt afspraken over de levenscyclus van de keteninformatisering
Toelichting
De door de ketenvoorzieningen aan ketenpartners aangeboden diensten vormen een soort menukaart die een ketenpartner op eigen tempo kan gebruiken in de eigen processen en systemen. Dit in eigen tempo kunnen aansluiten op de ketenvoorzieningen wordt ook gezien als één van de grootste succesfactoren in de huidige migratieketen.
Eigen tempo is echter niet onbeperkt. Te lang wachten met migreren naar een nieuwe standaard of gebruik maken van nieuwe complexiteit vergroot de beheerlast voor de rest van de keten en de ketenvoorzieningen en hindert het adaptief vermogen. Uitgangspunt voor koppelvlakken is dus dat maximaal de huidige + de vorige versie (n-1) worden ondersteund. Dat er een termijn voor de ondersteuning van versie (n-1) wordt afgesproken. En dat ketenpartners bij het herzien van koppelingen of grote wijzigingen aan het systeem migreren naar de actuele versie.
Rationale
Ketenpartners moeten onafhankelijk van elkaar, in eigen tempo, bv op eigen natuurlijke momenten, kunnen migreren naar nieuwe (versies van) ketenvoorzieningen of koppelingen. Om als keten wendbaar te blijven en de beheerlast te verkleinen, is het echter essentieel dat er gezamenlijk afspraken worden gemaakt (en nagekomen!) over de levenscyclus van ketenvoorzieningen en koppelingen en over migratietermijnen door de ketenpartners.
Implicaties
Afspraken over nieuwe functionaliteit en gegevens worden in gezamenlijkheid gemaakt
Wanneer het in gebruik nemen (en/of uitfaseren) van functionaliteit of gegevens door alle ketenpartners van belang is voor de keten, dan wordt dit duidelijk gemarkeerd en wordt er in gezamenlijkheid een tijdspad afgesproken
Er is een goede versioneringsstrategie binnen de keten afgesproken
Er wordt regelmatig gemonitord op het halen van de afgesproken (of eventueel expliciet bijgestelde) tijdspaden en ketenpartners worden hierop aangesproken
Het is tijdig duidelijk welke wijzigingen er een komende periode aan zitten te komen, zodat de ketenpartners voldoende tijd hebben om dit in de jaarplannen op te nemen.
Aandachtspunten
4C
De ketenvoorzieningen zijn modulair opgebouwd en hun rol en functie is duidelijk
Toelichting
In de keten is het noodzakelijk om te weten welke functionaliteit en diensten door de ketenvoorzieningen geboden wordt. Tevens is het belangrijk dat deze voorzieningen goed zijn afgebakend, met helder doel en functie en scherp gedefinieerde koppelvlakken. Dit om te voorkomen dat de verschillende componenten te afhankelijk van elkaar worden en niet meer los aangepast of vervangen kunnen worden.
Rationale
Componenten moeten los van elkaar gebruikt kunnen worden in meerdere processen. Dit bevordert flexibiliteit, hergebruik en makkelijker onderhoud.
Implicaties
Ketenvoorzieningen worden beschreven in componenten en diensten en doel en functie wordt gedefinieerd en vastgesteld
Dit geldt ook voor de gegevensgroepen die door een voorziening worden bijgehouden/ontsloten
Diensten die door de ketenvoorzieningen worden aangeboden zijn beschikbaar via een catalogus
Koppelvlakken tussen de componenten zijn in een servicecontract goed gedefinieerd
Componenten en diensten vertonen geen overlap in hun definitiegebied.
Aandachtspunten
4D
De keten hanteert een standaard uitwisselingsmechanisme
Toelichting
Gebruik van gegevens en functionaliteit in de keten geschiedt door een standaard uitwisselingsmechanisme en bijbehorende technologie. Bedoeld wordt een standaard uitwisselingsmechanisme in de breedste zin dus inclusief standaard mechanismes rondom de berichtuitwisseling, zoals authenticatie, reliable messaging..
Dit standaard uitwisselingsmechanisme moet kunnen werken met actuele gegevens direct uit de bron.
Rationale
Streven naar één functionele en technische standaard voor uitwisseling van gegevens en functionaliteit uit de keten heeft het voordeel van de duidelijkheid. Daarnaast wordt het voor ontwikkelaars bij ketenpartners makkelijker om de gegevens en diensten van de keten te gebruiken door herhaalbaarheid, herkenbaarheid en ondersteuning door standaard producten
Implicaties
De keten maakt gebruik van een uitwisselstandaard die staat op de lijst met Open Standaarden van het Forum Standaardisatie
Er moet worden gekozen voor één implementatievorm. Eind 2021 is hierover door het DKI al besloten tot een keuze voor RESTful API’s.
Service-georiënteerde architectuurprincipes moeten worden nageleefd.
De implementatie van de standaard + aanvullende mechanismes is zoveel mogelijk gestandaardiseerd en beschreven
Er is binnen de keten een standaard manier beschikbaar om asynchrone communicatie te realiseren mbv. synchrone RESTful API’s.
De diensten die door de ketenvoorzieningen worden aangeboden zijn gespecificeerd in een open-api-specificatie (OAS) of vergelijkbaare standaard
Alle diensten van de ketenvoorzieningen zijn opgenomen in een voor alle doelgroepen gebruiksvriendelijke dienstencatalogus
Aandachtspunten
Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 9 mei 2023 om 18:42.
